Черемиш авылы турында
Язма Черемиш м?кт?бенд? татар теле ??м ?д?биятын укыткан Боярова Фазия Ф?рит кызы ?ит?кчеленд? башкарылган Солдатова Диана укучысыны? эзл?н? эше н?ти??се.
...Халык теленд? бу авылны Таласлау дип т? й?рт?л?р. Черемиш авылы Таласлау елгасы буенда урнашкан, шу?а к?р? аны к?бесе елга исеме бел?н атыйлар. Риваять буенча, Саранск ш???рен т?зерг? килг?н халыкны? бер ?леше Таласлау елгасыны? ярында, палаткалар корып, яш?г?нн?р. Шулар арасында бик чиб?р, бик эшч?н бер ?рз? егете булган. Аны? исеме Черимшан булган дип с?йлил?р. Ул егет Саранск ш???рен т?зеп бетерг?ч т?, шул Таласлау елгасы янында, кечкен? ген? ?й т?зеп ??м гаил? корып, яши башлаган, дил?р. Шу?а к?р? авылны да аны? исеме бел?н й?рт? башлаганнар, ди.
? И.К.Инжеватовны? «Мордовия Республикасыны? топонимик с?злеге» буенча 1642 елда Саранск ш???рен т?з? ?чен Тем?нн?н 40 татар ??м мурза килг?нн?р.Аларны? уналтысы Таласлау елгасыны? ике як ярында урнашканнар.Бу ?ирл?р Атемардан 20-25 чакрым ераклыкта , ягъни х?зерге Л?мбер? районы территориясенд? булганнар.
Авылны? ?лк?н яшьт?ге халкыны? с?йл?ве буенча, иске авыл Черемиш ??м Шербак урманнары уртасында, “Бикмурза врагы” каршында урнашкан булган. Авыл ?чен бу урын и? ?йб?те булган. Анда яш??чел?рне? эшч?н куллары урманнарны казып, ч?ч? кырлары ясаганнар (утын ?чен д? ерак й?рерг? кир?км?г?н. Л?кин урманга якын яш?? бик к?п кыенлыклар да тудырган: ике урманда да к?п ерткычлар (к?бр?к б?рел?р ??м еланнар) булган. Урманга якын яш?? к?нн?н - к?н куркынычрак була барган, шу?а к?р? т?пл?нг?н урыннан тау янына, Таласлау елгасыны? ярларында урнашырга диг?н карарга килг?нн?р. Безне?ч?: бу карар халыкка ?и?ел ?к бирелм?г?н, л?кин “кешег? й?р?ге тыныч булганда гына, яш?? шатлык китер?” диеп ?лк?н кешел?р юкка гына ?йтм?г?нн?р. Иске авыл “?лде”, ? яш??не? эзл?ре бу урыннарда, ?лб?тт?, калды.
Б?ек Ватан сугышы елларында, явыз дошман бел?н к?р?шк? китк?н олы ирл?рне алмаштырып, кайчандыр иске Черемиш авылы урнашкан ?ирл?рне сукалаганда, х?зерге Черемиш авылыны? ирл?ре Фатых абый Халиковка ??м ??ф?р абый Кряковка 13-14 яшьл?р ген? булган. Сука астында я ч?лм?к ватылчыгы ялтырап кит?, я кирпич кис?ге ?ир астыннанн к?рен?. Д?рес, ул вакытта авылны? тарихы бел?н очрашу ик?нлеге малайларны? исен? д? килм?г?н. Алар бик кечкен? идел?р шул .
Кешел?р, ?зл?ре яш?г?н ?ирд?, ??рвакыт диярлек, тагын бер эз калдыралар - бу зират. Л?кин иске Черемиш халкы ?зл?рене? ?би-бабаларын б?т?н авылны?, Тарасполь авылыны? зиратлыгына к?мг?нн?р. Х?зер д? коры елларны кешел?р иске зиратлыкка “ я?гыр сорарга” баралар.
Халык х?теренд? Таласлауны? беренче яш??чел?рене? исемн?ре сакланып калган . Бу авылны? х?рм?тле кешесе, Садыйк Ашумовны? да ?би- бабалары.
Черемиш авылыны? ?тк?не турында безг? Н?зир? апа (Н?зир? Арифулла кызы Крякова) с?йл?де: “?йл?р т?зелеше бел?н д?, байлыгы бел?н д? бер-берсенн?н аерылмый идел?р: агачтан, салам т?б?ле ??м кечкен? ген? т?р?з?ле ?йл?р иде. Халыкны? к?бесе укый-яза белми иде. Колхозлар барлыкка килг?нче, авылда халык ?з ху?алыгы бел?н яш?де. К?бесе ат, сыер, куйлар асрадылар. Иген, б?р??ге ?стер? ?чен ?ирл?рне староста аерып бир? иде. Игенне урак бел?н урдылар. Игенне кел?тл?рд? саклый идел?р, субагач бел?н сукканнар. Тарттырылган игенне кел?тк? салганнар. Игенне морозлар вакытында да урырга туры кил? иде. ??р гаил?д? диярлек кул тирм?не бар иде, шуны? бел?н ?з гаил?сен? он тарттыра идел?р».
Черемиш авылы ?зене? данлыклы кешел?ре бел?н д? бай. ?зене? бабасы турында гомере буе туган авылы колхозында эшл?г?н Фатих абый (Фатих К?зым улы Халиков) ?н? н?рс?л?р с?йл?г?н иде: «Минем бабам, ?м?р Ф?йзулла улы Халиков – Хаджи авылыны? нигезен салучыларны? берсе булган. Ул Меккада ха?да булган. Биш ел Саудов Аравиясенд? яш?г?н: анда эшл?г?н д? , укыган да. Со?га Польша посольствосы ярд?менд? Туган илен? кайткан. Туган авылында умартачылык, авыл ху?алыгы эшл?ре бел?н ш?гыльл?нг?н. Авыл халкы арасында абруе зур булган. Б?ек Ватан сугышында, данлы сугыш кырларында, ?м?р абый биш улын югалткан. ?зе Хад?и авылында ?лг?н ??м ?ирл?нг?н.
Б?ек Ватан сугышы ветераннары турында бервакытта да онытырга тиеш т?гелл?р. ? бит Б?ек Ватан сугышында Черемиш авылыны? 168 батыр егете ?з илен явыз дошманнан саклап, данлы к?р?ш кырларында м??гег? калдылар. Аларны? исемн?ре мемориаль такталарда гына т?гел, ис?нн?рне? й?р?генд? м??гег? язылганнар.
М?кт?п турында с?з кузгаткач, аны? да тарихы бел?н д? таныштырырга булдык. Б?тен татар авылларында шикелле ?к, Черемишт? элек муллалар балаларны (малайларны) ?з ?йл?ренд? укытканнар. И? беренче м?кт?п (башлангыч м?кт?п) Черемиш авылында 1931 елны? к?зенд? ачылды. М?кт?бемне? тарихында беренче директоры - Кулбарисов Гали Сабир улы. Т?рле еллардагы директорлар: Каримов Айса Муса улы, Аюпов Аббяс Х?с?ен улы, Якупов Асым Абдулла улы, Пасяева Магир? ?хм?т кызы, Каргин Билял Ибра?им улы, Мяльзин Абдрахман ?м?р улы, Кантеев Шамиль Х?с?ин улы, Нугаева Мянсура Саит кызы, Сибушева Алия Саит кызы, Тенишев Равил Усман улы, Ямбушев Наиль Хафиз улы, Кошелева Людмила Павловна, Абросимов Василий Кузьмич, Кряков Равил ??ф?р улы. Татар теле укытучысы булып 45 елдан артык Бактиев Р?сим Исхак улы эшл?г?н. Х?зер д? аны? укучылары Р?сим абыйларыны? д?ресл?рен онытмыйлар, укытучыларын х?рм?т бел?н иск? алалар.
Безне? туган авылыбыз табигатьне? бик матур, бик к?рк?м ?иренд? урнашкан. Таласлау елгаласыны? куе ?р?м?ле ярында утырсагыз, ?зегез д? композиторга, шагыйрьг? ?йл?нерсез. Авылыбыз г?з?л ?ир булганга, халкыбызны? м?д?нияты бай булганга, тарихы кызыклы булганга башкаларны да таныштырырга тел?дек.